İnkılap ve Benzeri Kavramların Açıklanması

İnkılap nedir? İhtilal nedir? Darbe nedir? vs vs. Habire haberlerde geçer bunlar ama kafamızda oluşan anlam acaba doğru mu,farkları neler vs. biraz olsun açıklayan bir yazı.

İnkılap( Devrim) : Tüm kurumları, devlet biçimi ve sosyal yapısı, ekonomik ilişkileri eskimiş, yaşam biçimi gelişemeyen bir siyasal-sosyal-ekonomik düzenin ani ve köklü olarak yıkılıp, yerine yeni bir dünya görüşünün ürünü olan, gelişme ve yaşama olanağı bulunan bir düzenin kuvvet yoluyla gelmesidir.

Bu anlamıyla inkılabı, ihtilal, ıslahat(reform), tekamül (evrim) ve darbe kavramlarıyla karıştırmamak gerekir. İnkılabın amacı, milletin her yönden ilerlemesi, daha iyiye, daha güzele doğru gitmesidir.

İnkılap, her şeyden önce bir halk hareketidir.İnkılabın en başta gelen özelliği topluma mal edilmesi, toplumca yapılan bir hareket olmasıdır. İnkılap, halk hareketi olarak mevcut düzeni zor kullanarak yıkmayı ve yıkılan düzen yerine yeni bir düzen kurmayı ifade eder. Modern inkılap teorisi, inkılabın sanıldığının aksine ani bir olay, birden patlak veren ani bir hareket olmayıp için için gelişen, oldukça uzun bir sürecin eseri olduğunu ortaya koymaktadır. Buna göre bir inkılapta bir hazırlık, patlama ile başlayan bir uygulama devresi mevcuttur.

Mevcut düzenin yıkılması, mevcut hukuk düzenine karşı gelmeyi, kanuna aykırı olarak harekete geçmeyi gerekli kılar. İnkılap, daha yüksek bir adalet idealine ulaşmak amacı ile gerçekleşir. Bu amaçla eski düzeni yıkar. Yıkılan düzenin yerine yeni bir düzen kurmayı amaç edinmekle inkılabın, yeni bir hukuk düzeni olduğu, gelecek hukuk düzeninin geçerliliğinin temelini oluşturduğu anlaşılır. İnkılap, eski hukuk düzeninin yıkıntısı üzerine yeni hukuk düzeninin kuruluşudur.

İnkılap 3 aşamada gerçekleşir:

1- Düşünce
2- Gerçekleşme(ihtilal)
3- Gelişme.

Birinci aşamayı oluşturan düşünce aşaması, toplumda değişiklik fikrinin, yeni fikrin tohumlarının atıldığı ve geliştirildiği devredir.İkinci aşama hazırlık aşamasının tamamlanmasından sonra gelir ve hareket ( aksiyon) aşamasıdır. Dar anlamı ile de ihtilali ifade eder. Üçüncü aşamayı yıkılan, bozulan düzenin yerine bir yenisini kurma eylemi oluşturur. Yeniden kurma ile inkılap başarılmış olur.

Dar anlamıyla inkılap ise, sosyal hayatta ve sosyal kurumlarda belli yönlerde kökten değişmedir. Bu değişme gelişme şeklinde ve genel anlamda inkılabın ana amacına uygun olarak gerçekleşir. Örneğin; milliyetçilik ilkesinin doğal bir sonucu olarak dil ve tarih inkılapları, Batılılaşma prensibinin sonucu olarak yeni Türk harflerinin kabulü ve ölçülerde metrik sisteme geçilmesi, laiklik ilkesinin kabul edilmesiyle devletin laikleştirilmesi vb. dar anlamda inkılabı ifade eder. Yine 1961 Anayasası’nda yer alan ‘’Atatürk İnkılapları’’ terimi dar anlamda alınan inkılapların tümünü birden belirtmek üzere kullanılmıştır. ‘’ Atatürk İnkılabı’’ veya ‘’Türk İnkılabı’’ denildiğinde ise geniş kapsamlı anlamı ile Kurtuluş Savaşı’nı da içine alan büyük Türk İnkılabı ifade edilmektedir.

İhtilal: Bir devletin siyasi teşkilatını, yasal şekillere uymaksızın değiştirmek üzere zorla ve kuvvet ile yapılan geniş çapta halk hareketine denir.Başka bir ifadeyle ihtilal, düzeni değiştirmek üzere zor kullanılarak yapılan geniş halk hareketidir. Ancak bu hareketin dayandığı düşünce evresini ve ihtilal sonucu yıkılan, alt-üst olan düzen yerine yeni bir düzen kurmayı kapsamaz. İhtilal, geniş ve yaygın anlamıyla inkılabın bir aşamasını oluşturur.

Islahat (Reform): Islahat veya reform, toplum hayatında belirli alanlarda yapılan düzeltmelerdir. Asıl amaç, toplum düzenine yeniden şekil verme, toplumun ihtiyaçlarını ileri görüşle karşılamadır. Reformlar uygulandığı ülkenin hukuk düzenine uygun olarak yapılır, aşamalıdır, zorlayıcı değildir.

Tekamül ( Evrim) : Aşamalı değişikliği ifade eden tekamül veya evrim, yavaş yavaş açılma ve şekil alma anlamına gelir. Toplumun bünyesini sarsmadan meydana gelen gelişmeye evrim denmektedir. Özellikle sosyal ve ekonomik yapılarını belirli bir düzeyin üstüne ulaştıran toplumlar daha çok böyle gelişirler. Ayrıca insan soyunun gelişmesi, doğada olan değişiklikler evrim kavramı ile belirlenir.